ABD, İsrail Büyükelçiliğini 1 yıl önce Kudüs’e taşıdı. Peki ABD’nin bu adımının üzerinden geçen 1 yılda, Filistin’de neler değişti?

ABD Başkanı Donald Trump yönetime gelirken, ABD tarihinin İsrail’e en üst düzeyde destek veren başkanı olacağı sözünü verdi.

Trump yönetimi, Tel Aviv’de bulunan büyükelçiliği Kudüs’e taşıdıktan sonra daha önce verdiği “Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma” vaadini de gerçekleştirdi.

Kudüs konusundaki ihtilaf, İsrail devletinin kurulmasının önünü açan ve tarihi kentin batı yakasının Yahudiler tarafından işgal edilmesine neden olan 1948 yılındaki savaşa dayanıyor.

İsrail, 1967 yılında Arap devletleriyle yaptığı ve Altı Gün Savaşı olarak bilinen savaş ile de Kudüs’ün doğu yakasını işgal etti. Daha sonra ise uluslararası toplum tarafından tanınmayan bir adımla burayı topraklarına kattığını açıkladı.

Trump’ın İsrail işgalini meşrulaştıran kararına rağmen yabancı ülkelerin büyük çoğunluğu, İsrail’de bulunan büyükelçiliklerini Kudüs’ün dışarısında tutarak, sorunun müzakereler yoluyla çözülmesini bekledi.

İsrail açısından bu “tarihi” adım, “Kudüs ile Yahudiler arasındaki 3 bin yıllık bağı” tanımak anlamına geliyordu.

Karar, Kudüs’ü Filistin’in başkenti olarak gören Filistinlileri ise öfkelendirdi.

Büyükelçiliğin taşınmasından itibaren neler oldu?

ABD’nin İsrail Büyükelçiliğini Kudüs’e taşımasından 2 gün sonra Guatemala, 4 aydan kısa bir süre sonra ise daha sonra kararından vazgeçen Paraguay elçiliklerini taşıma kararı aldı.

Diğer ülkeler de büyükelçiliklerini Kudüs’e taşıma niyetleri olduğunu açıkladı ancak bu niyetler fiiliyata geçmedi.

İsrail Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Emmanuel Nahshon, büyükelçilikler düzeyinde olmasa da yabancı ülke temsilciliklerinin açılmasını “benzeri görülmemiş bir dinamik” olarak değerlendirdi.

Emmanuel Nahshon, ABD’nin aldığın kararın diplomatik çabaları tehdit etmesini görmezden gelerek, “Yıllardır bir barış süreci olmadı” ifadelerini kullandı.

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın danışmanı Ahmed Mecdelani, Filistinlilerin ABD ile ilişkilerinde “en kötü dönemi” yaşadıklarını söyledi.

ABD’nin Kudüs girişimlerinin “çok büyük etkisi” olduğunu belirten Mecdelani, ABD Başkanı Trump ile ABD’nin artık arabulucu değil İsrail’in savunucusu olduğuna işaret etti.

Ufukta çözüm yok

2014 yılından beri hakiki anlamda hiçbir diplomatik teşebbüsün olmadığı Filistin-İsrail sorununda kısa vadede bir çözüm beklenmiyor.

Hamas, Gazze’ye 2008 yılından itibaren 3 defa saldıran İsrail’i tanımayı reddediyor. İsrail ise, Doğu Kudüs ve Batı Şeria’yı işgal altından tutmasının yanında Gazze’ye abluka ve ambargo uyguluyor.

Öte yandan İsrail, Filistinlilerin topraklarında gayrimeşru olarak kurduğu Yahudi yerleşim yerlerinin çerçevesini de genişletiyor.

Trump’ın yönetime gelmesinden itibaren Gazze-İsrail sınırındaki huzursuzluk, en son geçtiğimiz günlerde İsrail’in Gazze’ye saldırısı ile sonuçlandı.

Gazze

Mart 2018’de Gazze’de yaşayan Filistinliler, 1948 yılında kaçmak ya da göç ettirilmek zorunda kalan mültecilerin topraklarına geri dönmesini talep ettikleri “Büyük Dönüş Yürüyüşleri” gösterilerini başlattı.

İsrail sınırında toplanan binlerce Gazzeli, ABD’nin Büyükelçiliğini Kudüs’e taşınmasını protesto ederken, İsrail’in 10 yıldır uyguladığı abluka ve ambargonun kaldırmasını istedi.

İsrail ile Gazze arasındaki sınır hattı, her hafta yeni şiddet olaylarına sahne oldu.

İsrail, gösterilerin Gazze’de İslamcı yönetim tarafından organize edildiğini iddia ederken, aktivistler gösterilerin siviller tarafından yürütüldüğünü savundu.

ABD’nin Kudüs’e taşıdığı büyükelçiliğin açıldığı gün, Gazze-İsrail sınırındaki gösterilerde 62 Filistinli hayatını kaybetti, binlercesi de yaralandı.

İsrailli güçlerin Filistinlilere karşı uyguladığı şiddet, 15 Mayıs 1948’de evlerini terk etmek zorunda kalan Filistinlilerin anıldığı ve “Büyük Felaket” anlamına gelen Nekbe’nin yıl dönümünde de devam etti.

Şu anda neler oluyor?

Filistin yönetimi, Aralık 2017’den beri ABD ile resmi görüşmeleri sonlandırırdı.

Filistin yönetimi ayrıca, ABD Başkanı Trump’ın uzun zamandır gerçekleştirmek istediği, Kıdemli Danışmanı ve damadı Gerard Kushner’in “nihai barış anlaşması” çabalarını reddetti.

Yüzyılın Anlaşması olarak tanımlanan “Barış Anlaşması”nın ramazan ayında bitmesi ve İsrail’de seçimleri tekrar kazanan Başbakan Binyamin Netanyahu’nun koalisyon hükümetini kurmasının ardından açıklanması bekleniyor.

Diğer yandan ABD yönetimi, yeni planda geleneksel çabalardan farklı bir yol izleyeceğini aktardı.

Gerard Kushner de yaptığı açıklamada, planın iki devletli bir çözüme dayanan eski çözüm planı üzerinden uygulanmaya konmayacağını söyledi.

Kaynak: TRT Haber, AFP, AA