Bahreyn’in başkenti Manama’da ABD’nin İsrail-Filistin meselesinin çözümü için öne sürdüğü “Yüzyılın Anlaşması” planı kapsamındaki ilk organizasyon olarak kabul edilen ekonomi çalıştayı Bahreyn, Suudi Arabistan, Ürdün, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Fas’ın katılımı gerçekleştirildi.

1. Gün

“Refah için Barış” başlıklı çalıştayın birinci gününde ABD Başkanı Donald Trump’ın damadı ve kıdemli danışmanı Jared Kushner yaptığı konuşmada, Filistin ve Orta Doğu için şu ana kadar ki en kapsamlı ekonomi planını hazırladıklarını söyleyerek, planın büyümeye sebep olacağını, işsizliği yüzde 10 düşüreceğini ve yaklaşık 1 milyon iş imkanı yaratacağını dile getirdi.

Kushner, Filsitin ve bölge ülkelerinde 179 proje gerçekleştirileceğini aktardı. Kushner’ın dile getirdiği projelerden Filistin topraklarında yapılacak olanların ekonomik ağırlığı ise 27.5 milyar dolar olarak hesaplanıyor.

Kushner, konuşmansının büyük bir bölümünü, Batı Şeria ve Gazze’yi kapsayan enerji, eğitim, teknoloji ve altyapıya ilişkin projelerine ayırırken, İsrail’in Gazze’ye uyguladığı abluka ve diğer bölgelerdeki gayrimeşru yerleşimlerine ilişkin uygulamalarına değinmedi.

Öte yandan Kushner’ın konuşması sırasında bölge ülkelerine ait sınırların olmadığı bir harita gösterildi. Haritalarda sınırların olmaması arzulanan Filistin devletinin kapsadığı topraklara ilişkin olasılıklar ve spekülasyonların kapısını açtı.

2. Gün

Çalıştayın 2’inci gününde ise kalkınma ve yatırımın yanı sıra sağlık hizmetleri sistemlerinin geliştirilmesi ve yerel topluluklarda ekonomik fırsatlar oluşturulması, işgücünün geliştirilmesi ve işsizlik sorunuyla karşı karşıya olan gençlerle etkin bir biçimde ilişki kurulması konuları üzerinde duruldu.

İkinci günün açılış konuşmasını ABD Ekonomik Büyüme, Enerji ve Çevre Devlet Bakanlığı Müsteşarı Keith J. Krach yaptı. Krach, Kushner tarafından önerilen ekonomi planının “Filistin milli gelirini iki katına çıkarma” ve “yoksulluğu azaltma” konularında olumlu etkileri olacağını savundu.

Krach’ın konuşmasının ardından Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Christine Lagarde, Suudi Arabistan Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı, Bakanlar Kurulu Üyesi, Ekonomi ve Kalkınma İşleri Konseyi Üyesi Muhammed eş-Şeyh, Nijeryalı iş adamı Tony Elumelu ve ABD’nin en büyük mali kurumlarından Citigroup’un ekonomi danışmanı Willem Buiter’in katıldığı bir oturum gerçekleştirildi.

IMF Başkanı Lagarde, oturumda yaptığı konuşmada, Batı Şeria ve Gazze’de yerel ekonomiyi güçlendirmek ve iş fırsatları oluşturmanın komşu ülkeler, hükümetler ve örgütler dahil tüm kesimlerin iyi niyetini gerektiğini ifade eden Lagarde, tarım, sanayi ve hizmet sektörünün Filistin topraklarında birçok iş fırsatı oluşturabileceğine dikkati çekti.

Aynı oturumda konuşan Suudi Arabistan Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Muhammed Al eş-Şeyh ise Kushner tarafından önerilen ekonomi planının başarıya ulaşması için sürdürülebilir ba rışın gerçekleşeceği konusunda gerçek bir umut beslemenin şart olduğunu belirtti.

Bahreyn Veliaht Prensi Selman bin Hamed Al Halife de çalıştayın kapanış oturumunda konuştu. Prens, “Çalıştay sonuçlarının, gelecek dönemde bölge ülkeleri ve halklarının beklentilerini karşılayacak şekilde yeni, nitelikli, çeşitlendirilmiş ve sürdürülebilir ekonomik fırsatların uygulanmasına katkı sağlamasını sabırsızlıkla bekliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Filistinlilerin doğal kaynakları görmezden gelindi

Ekonomi çalıştayı kapanış bildirgesinin yayınlanması ile sona erdi. Kapanış bildirgesinde, ekonomik refahın gerçekleşebilmesi için Filistin halkına yönelik yatırım ve kalkınma olanaklarının artırılması çağrısı yapılırken, Filistinlilerin hakları ve İsrail işgali altındaki durumlarına değinilmedi.

Ekonomi çalıştayın en dikkat eçeken konularından başında da Filistin’in sahip olduğu doğal kaynaklar konusunun gündeme dahi gelmemiş olması oldu. Sadece Gazze deniz sınırlarına 37 kilometre uzaklıkta yer alan ve 1996 yılında keşfedilen doğalgaz kuyusunda bir trilyon metreküp doğalgaz rezervi İsrail tarafından işletiliyor.

İsrail işgali altında bulunan Batı Şeria’da da 2011 yılında İsrail tarafından 2.5 milyar varil petrol ve 180 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfi yapıldı. Sadece bulunan doğalgazın fiyatının 155 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.

Filistinlilerin ve uluslararası kuruluşların Filsitin kaynağı olarak gördüğü bu kaynaklar, yıllardır İsrail tarafından kullanılıyor. 

Yerleşim yerleri

Çalıştayada gözardı edilen bir diğer konu ise Batı Şeria’da yer alan Yahudi yerleşim yerleri.

İsrail’in 1967’de ilhak ettiği Batı Şeria’da 250’ye yakın yasa dışı Yahudi yerleşim birimi bulunurken, söz konusu yerlerde 400 binden fazla Yahudi yerleşimci yaşıyor.

Batı Şeria’da yer alan Yahudi yerleşim yerlerinin ilhak edilmesi İsrail Başbakanı Netanyahu’nun seçim vaatleri arasında yer almış, ABD’nin İsrail Büyükelçisi David Friedman da Netanyahu’ya destek vermişti.

Beyaz Saray planın ekonomi kısmını açıklamıştı

ABD’nin İsrail-Filistin meselesine “çözüm” iddiasıyla öne sürdüğü “Yüzyılın Anlaşması” planı kapsamında Beyaz Saray tarafından bir ekonomi paketi açıklanmıştı.

Filistin ile komşu ülkeleri kapsayan 50 milyar dolarlık yatırım fonu ve Batı Şeria ile Gazze’yi bağlayan 5 milyar dolarlık bir ulaşım koridoru inşası olduğu belirtilmişti.

Söz konusu pakette, 50 milyar doların yarıdan fazlasının yatırım olarak Filistin’e ayrılacağı kaydedilirken, geri kalanının ise Mısır, Lübnan ve Ürdün arasında paylaşılması öngörülüyor.

(Beyaz Saray’ın internet sitesinde yer alan açıklamaya bakmak için tıklayın)

Çalıştaya karşı Filistinlilerden yeni girişimler

Filistin’in Cezayir Büyükelçisi Emin Makbul, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın Bahreyn çalıştayına karşı uluslararası konferans düzenlemek için çalışacağını söyledi.

Abbas’ın bir süredir Rusya, Fransa ve başka ülkeleri Filistin meselesiyle ilgili uluslararası bir konferans düzenlemeye teşvik ettiğini dile getiren Makbul, İsrail ile ABD’nin bu çabaları sabote etmeye çalıştığını aktardı.

Filistinli grupların, “Yüzyılın Anlaşması” planı ve Bahreyn Çalıştayı’na karşı Gazze’de Filistin Ulusal Konferansı düzenledi. Bu konferansta konuşma yapan  İslami Cihad Hareketi Genel Sekreteri Ziyad en-Nehale, “Siyonist Manama çalıştayına karşı bütün Filistinlilerin katılacağı bir çalıştay düzenleme çağrısı yapıyoruz.” ifadelerini kullandı.

Arap dünyasından çalıştaya tepkiler

ABD öncülüğünde düzenlenen ekonomi çalıştayına Fas’tan Lübnan’a, Cezayir’den Körfez ülkelerine kadar birçok Arap ülkesinden tepki geldi.

Filistinliler Batı Şeria ve Gazze’de çalıştaya karşı sokaklara çıktı.

Lübnanlı siyasetçi Velid Canpolat, sosyal medya sitesi Twitter’daki hesabından “Theodor Herzl, Yahudilerin yerleşimi için Osmanlı Padişahı Sultan Abdülhamid Han’dan Filistin’i satın almak istedi. Ancak Abdülhamid bunu reddetti. Bugün ise Theodor’un torunu Kushner, Bahreyn’de Araplardan Filistin’i satın almak istiyor. Osmanlıların kabul etmediği teklifi, Araplar kabul edecek mi?” sorusunu sordu.

 

 

Dubai Emniyet Müdürü Dahi Halfan’da sosyal medyadan tepki gösterenler arasındaydı. Halfan, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Trump’ın sorunu, para sevgisiyle vatan sevgisini birbirine karıştırıyor ve vatan sevgisinin dolarla satın alınabileceğini sanıyor” ifadeleri kullandı.

Irak Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Şirko Muhammed ise ABD’nin İsrail-Filistin meselesine “çözüm” iddiasıyla öne sürdüğü “Yüzyılın Anlaşması” planının kabul edilemez olduğunu söyledi.

Birçok ülkede sokaklara çıkıldı

Gazze, Batı Şeria, İsrail, Lübnan, Ürdün, Fas  ve Tunus’ta halk sokaklara çıkarak Bahreyn’de düzenlenen ekonomi çalıştayını protesto etti.

Gazze

Batı Şeria

İsrail

Lübnan

Ürdün

Fas

Tunus

Kaynak: AA, Reuters, AFP, Arabi 21