Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Kurulu, Amano’nun başkanlığında, Avusturya’nın başkenti Viyana’da bir araya geldi.

Toplantıda konuşan UAEA Başkanı Yukiya Amano, 30 ülkede işletilen 451 nükleer güç reaktörünün, dünyadaki toplam elektriğin yüzde 10’u ve düşük karbonlu gücün 3’te 1’ini sağladığına dikkat çekerek, halihazırda 18 ülkede inşaat halinde olan, 4’ü yeni 54 nükleer güç reaktörünün olduğu bilgisini paylaştı.

Amano, ajansın 2018’de teknik çalışmalarının daha geniş bir alanda tanınması için iş birliği ve ortak programlar düzenlediğini, bu çalışmaların süreceğini aktardı.

İran’ın nükleer faaliyetleri

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) 2231 sayılı kararı uyarınca İran’ın nükleer faaliyetlerine yönelik ajansın doğrulama ve izleme raporunu paylaşan Amano, 8 Mayıs’ta İran Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyinin, “İran’ın KOEP kapsamındaki bazı önlemleri bu tarih itibarıyla durdurma emri” verdiğini anımsattı.

Amano, “İran nükleer meselesi üzerindeki gerginliğin artması konusunda endişeliyim. Sürekli vurguladığım gibi İran’ın KOEP kapsamında girdiği nükleer taahhütler, nükleer doğrulama için önemli bir kazanımı temsil ediyor. Bu nedenle, mevcut gerilimleri diyalog yoluyla azaltmanın yollarının bulunabileceğini umuyorum. İran’ın nükleer ile ilgili taahhütlerini KOEP kapsamında tam olarak yerine getirmesi esastır” değerlendirmesini yaptı.

Amano, ajansın İran’ın nükleer anlaşmaya göre deklare ettiği nükleer malzemenin saptırılmadığını doğrulamaya devam ettiğini, bu ülkenin beyan etmediği nükleer malzeme ve faaliyetlerinin yokluğuna dair değerlendirmelerin sürdüğünü belirtti.

Kuzey Kore’yle ilgili gelişmeler

Ajansın açık kaynaklardan edindiği bilgiler ve uydu görüntüleri doğrultusunda Kuzey Kore’nin nükleer çalışmalarını takip etmeye devam ettiğini vurgulayan Amano, ilgili ülkeler arasında siyasi bir anlaşmaya varıldığı takdirde, Kore’nin nükleer programını doğrulamada Ajansın önemli bir rol oynamaya hazır olduğunu yineledi.

Amano, Kuzey Kore’ye iş birliği çağrısı yaparak, “Kuzey Kore’nin BMGK kararları uyarınca yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmesi, Ajans ile derhal iş birliği yapması ve ülkede Ajans müfettişlerinin bulunmadığı dönemde ortaya çıkanlar da dahil olmak üzere tüm önemli sorunları çözme çağrısında bulunuyorum” ifadelerini kullandı.

İran nükleer anlaşmasına dair artan gerginlik

ABD’nin 2018’de Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) anlaşmasından tek taraflı çekilmesinin ardından İran’a yönelik yaptırımları hayata geçirmesi, bu ülkede ekonomik sorunlara yol açmasının yanı sıra KOEP’e taraf Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerle İran’ın ticari ilişkilerini olumsuz etkilemişti.

AB, İran ile ticaret yapan Avrupalı firmaların yaptırımlardan zarar görmemesi için INSTEX adlı ödeme mekanizmasını hayata geçireceğini duyurmuş, geçen uzun süreye rağmen mekanizma hayata geçirilememiş, bu durum İran’ın tepkisine yol açmıştı.

ABD’nin yaptırımlarına karşı KOEP’e taraf ülkelere 60 gün süre veren İran, zenginleştirilmiş uranyum kapasitesini artıracağını açıklamıştı.