Yoğunlaştırılmış görüşmelerin ikinci turunun ardından Cumhurbaşkanı Akıncı ve Rum Yönetimi başkanı Anastasiadis, bugün BM’nin evsahipliğinde üçlü zirvede bir araya gelecek

HEDEF YILSONUNDA ÇÖZÜM: BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun’un hakemliğinde görüşecek Kıbrıslı liderler, yıl sonunda Kıbrıs sorununa çözüm bulmayı hedefliyor. Müzakerelerdeki altı ana başlığın dördünde ilerleme sağlanmış durumda

MURAT DEMİRCİ-AA

Kıbrıs müzakerelerinde yoğunlaştırılmış görüşmelerin ardından KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Rum Yönetimi lideri Nikos Anastasiadis, Birleşmiş Milletler’in (BM) evsahipliğinde bugün New York’ta üçlü zirvede bir araya gelecek.

Kıbrıs’ta yoğunlaştırılmış müzakerelerin ikinci turuna 23 Ağustos’ta başlayan liderler, bu süre zarfında sekiz kez bir araya geldi. BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun’un hakemliğinde New York’ta gerçekleştirilecek üçlü zirvenin hazırlıkları için bu kentte bulunan Kıbrıslı liderler, bu yıl sonunda Kıbrıs sorununa çözüm bulmayı hedefliyor.

KKTC’de Mustafa Akıncı’nın cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından yeni döneme girilen Kıbrıs müzakerelerinde, birçok konuda uzlaşı sağlanırken bazı konularda görüş ayrılıkları sürüyor.

Kıbrıs müzakereleri güvenlik ve garantiler, toprak, Avrupa Birliği (AB), ekonomi, yönetim ve güç paylaşımı ile mülkiyet konularının yer aldığı altı başlıktan oluşuyor.

Liderlerin son yaptığı yoğunlaştırılmış görüşmelerde ekonomi, mülkiyet, AB ile ilişkiler, yönetim ve güç paylaşımı konularında ilerleme sağlanmış durumda. Ancak liderler bu dört başlıkta da çözülmesi gereken bazı önemli meselelerin yanı sıra teknik konuların da olduğunu ifade ediyor.

Güvenlik ve Garantiler

Liderlerin Ban Ki-mun ile New York’ta yapacağı zirvede masaya yatırılacak konuların en önemlileri arasında yer alan güvenlik ve garantiler meselesinde tam bir görüş birliği henüz sağlanamadı.

Kıbrıs Rum Yönetimi, adada garantör ülkelerden Yunanistan’ın, sürekli garantörlükten çekilmek istediğini dile getirerek, aynı şeyin Türkiye tarafından da yapılmasını talep ediyor. Türkiye, adadaki etkin ve fiili garantörlüğünden vazgeçmeyeceğini, Türk askerinin adadan çekilmesine sıcak bakmadığını sıklıkla vurguluyor.

Toprak ve mülkiyet konusu

Müzakerelerin zorlu başlıklarından toprak ve mülkiyet konusunda tarafların görüş ayrılıkları sürüyor. Rum yönetimi, KKTC’deki Güzelyurt ve Karpaz dahil bazı bölgelerin kendilerine verilmesinde ısrarlıyken, Güzelyurt verilmeden çözümün olmayacağını savunuyor.

Kıbrıslı Türkler arasında mülkiyet konusunda da huzursuzluk yaşanıyor. Kıbrıslı Rumların kuzeydeki taşınmazlarının kendilerine iade edileceği söylentileri, 40 yılı aşkın süredir bu taşınmazlarda yaşayan Kıbrıslı Türkleri tedirgin ediyor. Rumların zaman zaman Türk tarafına geçerek, KKTC’nin idaresindeki taşınmazların kendi mülkleri olduğunu ifade etmeleri buralarda yaşayanları rahatsız ediyor.

AB ile ilişkiler

Adada çözümün sağlanması durumunda KKTC doğrudan AB’ye dahil olacak. Kıbrıslı Türklerin yanı sıra adada vatandaş olmayan, işçi statüsünde bulunanlar da çalışma süreleri boyunca adada kalmaya devam edecek.

Konuyla ilgili açıklama yapan Cumhurbaşkanı Akıncı da çözüm halinde adada mukim yabancıların ülkelerine gönderilmeyeceğini, oturum ve çalışma izinlerinin aynen devam edeceğini açıklayarak bu konudaki endişeleri gidermişti.

Yargı ve yasamada tam mutabakat

Müzakerelerde görüş ayrılıkları sürerken, bazı konularda önemli yakınlaşmalar sağlandı.

KKTC Cumhurbaşkanı Akıncı, yönetim ve güç paylaşımı başlığı altındaki önemli üç konu olan yasama, yürütme ve yargı organlarıyla ilgili ciddi ilerlemeler sağlandığını belirterek, “Yasama ve yargıyla ilgili başlıkların hemen hemen tamamlandığını, tam bir mutabakata varıldığını belirtmek gerçekçi bir değerlendirmedir.” ifadesini kullandı.

Dönüşümlü başkanlık

Akıncı, yürütme konusunda oldukça mesafe alınmasına rağmen bu başlıkla ilgili henüz sonuçlanmamış birkaç önemli konu bulunduğunu kaydederek, en önemlisinin çözüm sonrasında cumhurbaşkanlığının rotasyonu olduğunu açıklamıştı.

Dönüşümlü başkanlığı, Kıbrıs Türk tarafı olarak siyasi eşitliğin vazgeçilmez bir parçası olarak gördüğünü vurgulayan Akıncı, “Dönüşümlü başkanlıkla ilgili önümüzdeki süreçte bir uzlaşma sağlayabileceğimiz yönünde iyimseriz.” mesajı vermişti.

Cumhurbaşkanı Akıncı, New York ziyaretinden önce yaptığı açıklamalarda, kurucu devletler arasında alt-üst ilişkisi olmayacağını, federal hükümetler ile aralarında hiyerarşi, üstünlük ilişkisinin söz konusu olmayacağını vurgulamıştı.

Akıncı, Kıbrıs’ta Türk nüfusunun sabitlenmesi meselesiyle ilgili de “Nüfusun sabitlenmesi kesinlikle söz konusu değil. Burada gözetilen temel prensip, nüfusun hem güney Rum hem de Türk kurucu devletlerinin nüfusunun suni bir şekilde, doğal nüfus artış hızının dışında maksatlı ve yapay olarak şişirilmemesidir.” diye konuşmuştu.

Beşli konferans muamması

Akıncı ve Anastasiadis’in New York’ta BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun ile üçlü zirvenin ardından garantiler konusundaki belirsizliğin giderilmesi için garantör ülkeler Türkiye ve Yunanistan’ın da katılacağı beşli bir konferansın gündeme gelmesi de bekleniyor. Rumlar, garantörlerin katılacağı beşli konferansa sıcak bakmazken, KKTC yönetimi Türkiye’nin var olmadığı bir ortamda garantiler konusunun görüşülmesini kabul etmiyor.

Liderler, New York’taki temaslarının ardından gelişmelere bağlı olarak beşli konferansın ekim ayında yapılabileceğini kaydediyor.

Anastasiadis: Çok iddialı olsa da 2016 da çözüm mümkün

Cumhurbaşkanı Akıncı’nın 2016 sonuna kadar çözüm hedefine ilişkin Rum lider Anastasiadis’ten de destek geldi.

Rum lider, “Yönetim, AB, ekonomi ve mülkiyet başlıklarında önemli ilerlemeler kaydedildi. Mümkün olan en kısa zamanda, iddialı olsa da 2016 içinde bile bir çözüme ulaşmak için yorulmadan, aynı yoğunlukta çalışmakta kararlıyım. Her iki taraf müzakerelere birbirlerinin hassasiyetlerine saygıyla ve yapıcı ruhla yaklaşırsa havada kalan anlaşmazlıklarımızı çözebileceğimize inanıyorum.” ifadesini kullanmıştı.

Kıbrıs’ta Cumhurbaşkanı Akıncı’nın göreve gelmesinin ardından 15 Mayıs 2015’te yeniden başlayan müzakereler yoğun şekilde devam ediyor.