Özlem Çimendal

Ekonomist Okan Veli Şafaklı, KKTC Merkez Bankası’nın 2016 yılının ikinci çeyreğine ait raporu Yeni Bakış’a değerlendirdi. Raporda özellikle esnafın ve borçlunun alım gücünü gösteren karşılıksız çekler ve donuk krediler kısmının önemli olduğunu ifade eden Ekonomist Okan Veli Şafaklı, sektörde mevduat ve kredi hacmi artmasına rağmen çek kullanmaktan men edilenlerin sayısı ve donuk kredi miktarının azaldığına dikkat çekti.

“Karşılıksız çekler esnafın ve borçlunun alım gücünü gösterir”

KKTC Merkez Bankası’nın 2016 yılının ikinci çeyreğine ait bülteninin dikkatle incelendiğinde bankacılık sektörünün içinde bulunduğu tablonun açıkça görülebildiğini anlatan Şafaklı, “Bu bülteni incelediğimiz zaman bankacılık sektörünün son durumu hakkında ipuçlarına rastlayabiliriz. Özellikle esnafın ve borçlunun alım gücünü gösteren karşılıksız çekler ve donuk krediler bültende dikkatimizi çekmektedir. Şöyle ki,  sektörde mevduat ve kredi hacmi artmasına rağmen çek kullanmaktan men edilenlerin sayısı ve donuk kredi miktarı azalmıştır” ifadelerini kullandı.

“Çek kullanmaktan men edilenlerde düşüş var”

2015 yılının haziran ayında çek kullanmaktan men edilen kişi sayısı bin 883 kişi iken, 2016 Haziran ayında ise bin 477 kişi olarak rapor edildiğini söyleyen Şafaklı, “Bu ise yaklaşık % 23’lük düşüş demektir” dedi. Şafaklı, 2016 yılının ilk altı ayında KKTC Bankacılık sektörünün kredi, mevduat ve toplam aktif miktarının artmasına rağmen takipteki alacak miktarının ise azaldığına işaret etti.

“Donuk krediler geriledi”

Kredilerin ise 2015 Aralık ayından 2016 Haziran ayına kadar % 2,58 artarken, mevduatlardaki artışın ise buna yakın bir şekilde % 2,51 olduğunun altını da çizen Şafaklı, “Bunun aksine mutlak olarak 2015 Aralık ayında donuk krediler  769 Milyon TL iken bu rakam 2016 Haziran ayında % 1,81 azalarak 755,1 Milyon TL’ye geriledi” ifadelerini kullandı.

“Kredi-mevduat oranları pek değişmedi”

Bankacılık sektörünün finansal aracılık fonksiyonunu gösteren kredi/mevduat oranının ise pek değişmediğini, % 74,5 civarında kaldığını ifade eden Şafaklı, “Yani bankalarımıza yatırılan mevduatların munzam karşılık ve disponibilite oranları dışında kredi olarak kullandırılan oran % 75 civarındadır” dedi.

“Banka kredilerinin %32’sine gerçek kişiler, %68’ini ise tüzel kişiler kullanmaktadır”

Kredileri gerçek kişilerin mi yoksa tüzel kişilerin mi kullandığı noktasında ise Şafaklı, “Bu sorunun doğrudan yanıtı verilmemektedir. Ancak kredi türleri ile kredi büyüklükleri bu konuda bize fikir verebilmektedir. Şöyle ki, gerçek kişilerin kullandığı krediler tüketici kredileri ve kredi kartları olarak kabul edilebilir. 2016 Haziran ayı itibarı ile 10667.4 Milyon TL’lik kredinin 3130,1 Milyon TL’si tüketici kredisi, 279,1 Milyon TL’si ise kredi kartı borcudur. İkisi beraber toplam kredilerin yaklaşık % 32’sini oluşturmaktadır. Bu ise geriye kalan % 68’in Tüzel kişilere (şirket ve kurumlar) kullandırıldığını göstermektedir” diye konuştu.

“KKTC’de çekilen kredilerin büyük çoğunluğu 100 bin ve üzeri”

Kredi büyüklükleri açısından bakıldığında ise toplam 10667.4 Milyon TL’lik kredinin 8422,4 Milyon TL’lik kısmının 100 Bin TL’den büyük kredileri kapsadığının görüldüğüne dikkati çeken Şafaklı, “Bu ise toplam kredilerin yaklaşık % 79’dur. Bu yöntemle bakıldığında geriye kalan % 21’lik kısım 100 bin TL’den az borçlanmıştır” yorumunda bulundu.

“KKTC’de Bankalara kişi başı borç oranı 33,865 TL’dir”

KKTC’de insanların eşit miktarda borcu ve eşit miktarda mevduatı olmadığının bilindiğine de değinen Şafaklı, “Ancak, kişi bazında mevduat ve kredi bilgileri olmadığı için ortalama bir rakam hesaplayabiliriz. Ülkemizde halen kesin nüfusun ne olduğu bilinmemekle birlikte bu rakamın yaklaşık 315,000 kişi olduğu tahmin edilmektedir.  Çocukların bankalara borcu olmayacağına göre kişi başı borç miktarını seçmen sayısını esas alarak da hesaplayabiliriz. En son seçimlerdeki seçmen sayısı yaklaşık 177 kişi idi. Buna göre nüfusu esas alırsak bankacılık sektörüne olan kişi başı borç yaklaşık 33,865 TL’dir” diye konuştu.

“Seçmen sayısı esas alındığında kişi başı banka borç oranı 60,267 TL’dir”

Seçmen sayısı esas alındığı takdirde ise seçmen başına bankacılık sektörüne olan borcun  60,267 TL olduğunu ifade eden Şafaklı, seçmen sayısının esas alınarak yapıldığı hesaplamada nüfusun esas alındığı hesaplamadaki kişi başına bankalara olan borç oranının iki katına çıktığına işaret etti.

“Kişi başı mevduat ise 44,289 TL ile 78,819 TL arasında”

KKTC’de nüfusun esas alınarak yapılan hesaplamada bankalardaki kişi başı mevduatın 44,289 TL çıktığın söyleyen Şafaklı, “Seçmen sayısı esas alındığında ise seçmen başı mevduat 78,819 TL olarak hesaplanmıştır” şeklinde konuştu.