Aşırı şeker, tuz ve doymuş yağ tüketimi, yetersiz protein ve vitamin alımı…

Araştırmalara göre sağlıksız beslenme, tip 2 diyabet, kalp ve damar hastalıkları gibi görülme sıklığı fazla olan kronik hastalıkları tetikliyor.

“Sağlıksız beslenme diğer tüm risk faktörlerinden daha fazla ölüme neden oluyor”

ABD’de yayımlanan tıp dergisi Lancet’te, Küresel Hastalık Yükü Çalışması’nın sonuçlarına yer verildi.

Araştırmacılar, 1990-2017 yılları arasında 195 ülkedeki 15 beslenme faktörünün bulaşıcı olmayan hastalıkların seyri üzerindeki etkilerini inceledi.

Çalışmanın sonucuna göre; 2017 yılında sağlıksız beslenmenin rol oynadığı ölümlerin yaklaşık 10 milyonunun kalp ve damar hastalıkları, 913 bininin kanser ve 339 bin kadarının da tip 2 diyabet kaynaklı olduğu ortaya çıktı.

Araştırma ekibinin başında bulunan Washington Üniversitesi Sağlık Ölçüm ve Değerlendirme Enstitüsü Müdürü Chris Murray, sonuçların tahminleri doğruladığını belirtti.

Chris Murray, “Kötü beslenme dünyadaki diğer tüm risk faktörlerinden daha fazla ölüme neden oluyor” dedi. Murray, başlıca risk unsurlarını da, yüksek tuz tüketimi ile tam tahıllı tahıl ürünleri, meyve, yağlı tohum ve sebze gibi sağlıklı gıdaların az tüketilmesi olarak sıraladı. 

Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Esma Asil de konuyla ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.

Sağlıklı beslenme alışkanlığı ne zaman kazanılır?

Gebelik döneminde annenin beslenmesi ile tat ve lezzet algısı oluşmaya başlayan bebeğin beslenme alışkanlığı doğduğu andan itibaren gelişir. Bebeklerin anne sütü ya da mama ile başlayan beslenme süreçleri ek gıdaya geçiş ile devam eder. Bu dönemde bebeklere verilen besinlerin çeşidi, verilme şekli, beslenme sıklığı, aile sofrasında gördüğü (bebeğe verilmese bile) farklı besinlerin hepsi beslenme alışkanlığının oluşmasında etkilidir.

Hangi yaş grubunda hangi besinler tüketilmeli?

Sağlık Bakanlığı’nın önderliğinde hazırlanan Türkiye Beslenme Rehberi’nde yaş gruplarına ve gebelik, laktasyon gibi özel gruplara ait beslenme önerileri yer alıyor.

Bu rehbere göre; yetişkin bireylerin günde 3 porsiyon süt ve süt ürünlerinden tüketmesi önerilmektedir. Önerilen 3 porsiyon, 1 su bardağı süt, 1 su bardağı yoğurt ve 2 kibrit kutusu peynir yiyerek tamamlanabilir. Haftada 3 gün kuru baklagil, 2 gün balık, mümkünse her gün 1 avuç (30-40 gram) kadar ceviz, fındık, badem gibi yağlı tohumlardan tüketilmelidir. Günde 2,5-3 porsiyonu sebze olmak üzere en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketilmelidir.

 

Rehberde önerilen besin gruplarından yeterli miktarda tüketilmemesi sağlığımız için olumsuz etki gösterir. Örneğin meyve ve sebzeler önemli posa kaynaklarındandır. Önerilen miktarda taze sebze ve meyve tüketilmemesi yetersiz posa alımına, yetersiz posa alımı da bireyde kabızlığa neden olur. Veya yeterli miktarda süt ve süt ürünü tüketmemek düşük kalsiyum alımına neden olur ve bu durumda kemik sağlığını olumsuz yönde etkiler.

Sağlık Bakanlığı’nın öncülüğünde oluşturulan bu rehbere internet üzerinden ücretsiz olarak ulaşılabilir.

Sağlıksız diyetten ne anlamalıyız? Akdeniz tipi beslenmenin önemi nedir?

Yeterli ve dengeli beslenmenin söz konusu olmadığı diyetler sağlıksızdır. Örneğin zayıflama amacıyla sadece et grubu besinlerin tüketilip sebze ve meyvelerin tüketilmemesi, yüksek protein, doymuş yağ ve kolesterol alımının yanında yetersiz vitamin, mineral, posa alımına neden olur. Bu durum da sağlık üzerinde olumsuz pek çok etki yaratır.

Akdeniz Diyeti ya da Akdeniz tipi beslenmede; doymuş yağ ve kolesterol içeriği daha düşük, vitamin, mineral, posa ve antioksidan içeriği ise daha yüksek olan besinlerin tüketilmesi önerilir. Kırmızı et ve ürünlerinin tüketilmesinin azaltılması, haftada en az 2 kez balık tüketilmesi, yağ olarak zeytinyağın kullanılması, taze sebze, meyve tüketiminin artırılması, rafine yerine tam tahıllı ürünlerin tüketiminin önerilmesi bu diyetin önemli yanlarındandır. Literatür tarandığında Akdeniz Diyeti’nin çeşitli kanser türleri, kardiyovasküler hastalıklar, obezite gibi pek çok hastalıktan koruyucu olduğu görülür.