Suriye’de 2011 yılından bu yana devam eden iç savaş, tüm insanlığın ortak hafızası olan kültürel mirası da yerle bir ediyor.

Antik çağlara ait arkeolojik alanlar, İslam medeniyetinin gelişimine ışık tutan mimari eserler, tümüyle kültür miras kabul edilen kadim kent merkezleri, ya ayrım gözetmeden atılan bombaların hedefi oldular ya da sokak çatışmaları sırasında tahrip edildiler.

En büyük yıkımı yaşayan yerlerden biri Halep

Yerleşimin 7000 yıldır kesintisiz sürdüğü kentte bulunan pek çok yapı iç savaştan zarar gördü.

Emevi Camii, el-Medine Çarşısı ve Surp Kevork Ermeni Kilisesi bunlardan sadece birkaçı.

1400 yıllık Emevi Camii, yoğun çatışmalar sonucu yerle bir oldu.

Büyük hasar gören yapılardan biri de, günümüze kadar korunmuş en önemli Ortaçağ kalelerinden biri olan Şövalyeler Kalesi.

Lübnan sınırı yakınlarında bulunan ve 900 yıllık geçmişe sahip olan kale, önce muhalif güçlerin eline geçti.  Esed rejimi ise geri almak için bölgeyi havadan bombaladı ve bu bombardıman sonucu kale yok oldu.

“Çölün Gelini” DAEŞ tarafından havaya uçuruldu

İnsanlık tarihi açısından yaşanan bir başka kayıp ise Palmira Antik Kenti’ndeki tahribat. Suriye halkı Palmira’yı “Çölün Gelini” olarak adlandırıyordu. 

Deyr ez Zor ile başkent Şam arasındaki bağlantı yolunda bulunan Palmira, 2015 yılında terör örgütü DEAŞ’ın eline geçti. Antik kentteki Baalşamin Tapınağı, DAEŞ militanları tarafından havaya uçuruldu.

Tiyatro sahnesi ise terör örgütünün halka açık infazları için kullanıldı.

PKK/PYD’de de batılı koleksiyonerler kanlı savaşın ortağı

DEAŞ gibi bir diğer terör örgütü PKK/PYD’de işgal ettiği bölgelerdeki tarihi eserleri yağmalıyor, örgüt tarihi eser kaçakçılığını da önemli bir gelir kaynağı olarak görüyor.

Türkiye’nin Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı harekatlarıyla terörden arındırdığı bölgelerde yağmalanmış çok sayıda yapıya rastlamak mümkün.

Terör örgütleri eliyle, Suriye’den kaçırılan tarihi eserler, Batılı koleksiyonerler tarafından yüksek meblağlar ödenerek satın alıyor. 

Suriye’de devam eden istikrarsızlık ve otorite boşluğu, tarihi eser kaçaklığını gün geçtikçe daha organize bir hale getiriyor. 

Suriye’de kaybolan kültürel mirasa ilişkin kesin bir bilanço, devam eden iç savaş yüzünden henüz hazırlanabilmişi değil.

İç savaşın sona ermesi ile birlikte insanlık tarihi açısından yaşanan kayıpların boyutu tüm çıplaklığıyla ortaya çıkacak. 

Haber: Fatih Erener

Kameraman: Mustafa Oğuz