Osmanlı’nın beylikten devlete geçişinde büyük bir rol üstlenen Hayme Ana’nın Kütahya Domaniç’teki kabri ve çevresinin bakımıyla, Sönmez ailesi ilgileniyor.

Sultan 2. Abdülhamid’in türbeyi yaptırdığı 1892 yılından itibaren Sönmez ailesi bu mirası yaşatmaya çalışıyor.

Türbenin anahtarı, 1892’de o dönem Hayme Ana’nın kabri ve çevresinin bakımıyla ilgilenen Yakup oğlu Süleyman’a teslim edildi.

Bunu ulvi bir görev olarak kabul eden aile, türbedarlığı bir miras gibi dededen toruna sürdürüyor.

Hayme Ana Türbesi’nin son türbedarı 79 yaşındaki Zarife Sönmez, bu emanete hakkıyla sahip çıkmaya çalıştıklarını söyledi.

“15 yaşımdan beri Hayme Ana’mıza hizmet ediyorum”

Gündüz Alp’in eşi, Ertuğrul Gazi’nin annesi ve Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’nin babaannesi Hayme Ana’nın kabrinin Çarşamba köyünde bulunduğunu belirten Sönmez, şunları söyledi:

“Bizim ninemiz buraya gelir temizlermiş. O zamanlar ışık yok, cuma akşamı burada mum yakarmış. 2. Abdülhamid Han 1892’de İstanbul’dan buraya bir heyet gönderiyor. Köyümüzden bir beyefendi, ‘Bizim köyde yatır var, orayı inceleyin’ diyor. Geliyorlar buraya, ceylan derisinden bir yazı buluyorlar. Sonra 2. Abdülhamid, Hayme Ana’mızın türbesini yaptırıyor.”

Sönmez, o dönem Hayme Ana’nın kabri ve çevresinin bakımıyla kimin ilgilendiği sorulunca, büyük dedesi Yakup oğlu Süleyman’ın isminin verildiğini anlattı.

Bunun üzerine türbenin anahtarının ona emanet edildiğini vurgulayan Sönmez, “Buranın temizlenmesini, sulamasını, biçmesini hepsini biz yapıyoruz. 15 yaşımdan beri Hayme Ana’mıza hizmet ediyorum. Biz dördüncü kuşağız, ondan öncesi de var tabii. Görevimizi en iyi şekilde yerine getirmeye çalışıyoruz. Buralara gözümüz gibi bakıyoruz. Bizden sonra bu görevi bizim çocuklarımız ve torunlarımız üstlenecek” dedi.

Kayı Boyu’nu dağılmaktan kurtarıp “cihan devleti”nin temelini attı

Oğuzlar’ın Bozok kolunun Kayı Boyu’na mensup bir Türkmen kızı olan Hayme Ana, 1200’lü yıllarda Gündüz Alp ile evlenerek sadece bir ailenin değil, 6 asır hüküm sürecek bir devletin temellerini attı.

Hayme Ana, eşi Gündüz Alp’in göç sırasında Fırat Nehri’ni geçerken boğularak ölmesi üzerine 1250’li yıllarda aşiret reisliğini ele alıp, dağılma noktasına gelen Kayı Boyu’nu toparladı.

Kayı Boyu’nu Aşağı Sakarya Vadisi’ne, Ankara’nın batısındaki Karacadağ bölgesine yerleştirdi.

Daha sonra, Kayı Boyu’nu Domaniç’e bağlı Çarşamba köyüne getiren Hayme Ana, oğlu Ertuğrul Gazi ile torunu Osman Gazi’yi yetiştirerek Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna vesile oldu ve bundan dolayı ”Devlet Ana” diye anıldı.

Delikanlılık çağına gelen Ertuğrul Gazi, 13’üncü yüzyılın ortalarından annesinden aşiret reisliğini devraldı ve bundan sonra aşiret daha da güçlendi.

Selçuklular ile öncü kuvvet olarak savaşlara katıldılar. Anadolu Selçuklu hükümdarı Alaaddin Keykubad’ın İznik İmparatorluğu üzerine 1270’te yaptığı sefere katılan Ertuğrul Gazi’ye, Söğüt ve Domaniç bölgesi yurtluk olarak verildi.Bundan sonra aşiret, Domaniç’i yazlık, Söğüt’ü kışlık olarak kullandı.

Hayme Ana’nın, 1280’li yıllarda kışlağa dönüş sırasında vefat ettiğine, Ertuğrul Gazi’nin ise annesini Çarşamba köyünde her yıl çadır kurduğu bir tepenin üzerinde defnettirdiğine inanılıyor. Osmanlı padişahı 2. Abdülhamid tarafından Hayme Ana’nın kabri çevresine türbe yaptırıldı.

Çarşamba köyünde her yıl eylül ayının ilk haftasında “Hayme Ana’yı Anma ve Göç Şenlikleri” düzenleniyor. Bu yıl etkinliğin 738’incisi 1 Eylül Pazar günü gerçekleştirilecek.