Doğu Anadolu Bölgesi’nde havaların ısınmasıyla yoğun şekilde görülen ve “boyalı güzel” olarak bilinen diken kelebeklerinin göçü, dikkat çekiyor.

Dünya genelinde de yaygın olarak görülen, bilimsel adı “Vanessa Cardui” olan diken kelebeğinin kilometrelerce süren göçü, Afrika’dan Kuzey Avrupa’ya, Kuzey Avrupa’dan da yeniden Afrika’ya uzun bir rotada gerçekleşiyor.

Son zamanlarda bölgede koloniler halinde uçarak görsel şölen sunan kelebeklerin Türkiye’deki göç rotalarının belirlenmesi amacıyla yürütülen çalışmalar büyük oranda tamamlandı.

Diken kelebeğinin koloniler halinde ve nesiller boyunca doğudan batıya doğru göç ettiği belirlendi.

Mor çiçekleri tercih ediyorlar

Bölgede diken kelebekleri üzerine araştırma yapan Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Doktor Öğretim Üyesi Evrim Karaçetin, Türkiye ve dünyanın her yerinde görülebilen diken kelebeğinin göçünün çok fark edilmediğini söyledi.

Diken denilen mor çiçeğin üzerine konan ve yavrularını bunun üzerinde büyüten diken kelebeğinin yaygın, kozmopolit bir kelebek türü olduğunu anlatan Karaçetin, şöyle konuştu:

“İnsanların çok bilmediği bir özelliği var, göç eder. Bu sene de onların aslında yüksek miktarda göç ettikleri bir yılı yaşıyoruz. Çok değişik göç rotaları olabiliyor. Avrupa’da 2009 yılından bu yana ‘vatandaş bilimi’ dediğimiz bir çalışma sayesinde bu kelebeğin rotalarını ortaya çıkarmaya çalışıyorlar. Avrupa’da ilkbaharda genelde kuzeye doğru göç ettikleri belirlendi. Sonbaharda da güneye doğru göç ederler.”

“Bu sene sayıları çok fazla”

Bu yıl diken kelebeği göçünün fark edilmesinin nedenlerinden birinin de sayılarının oldukça fazla olmasından kaynaklandığını belirten Karaçetin, şunları söyledi:

“Normalde her yıl bu göçü yapıyorlar. Ama bu sene sayıları çok fazla olduğu için insanlar biraz telaşlandı. Sayılarının artması iklimsel bazı olaylara bağlanılıyor. Yağışların fazla ve kış mevsimini biraz hafif geçtiği yıllarda sayılarının arttığı düşünülüyor. Doğa duayeni uzmanlarımızdan 70 yıldır gözlem yapan Tansu Gürpınar, ömrü boyunca hiç böyle bir göç görmediğini kaydetti. Dolayısıyla bu yıl çok ayrı ve çok özel bir yıl yaşıyoruz. Dolayısıyla bunun da iklimsel olabileceğini düşünüyoruz.”

Karaçetin, diken kelebeğinin tarımsal alanlara zarar vermediğine dikkat çekerek, “Bu kelebeklerin ana besin bitkisi ‘carduus’ dediğimiz bir diken türü. Bazen de yaylalarda papatyagil ve ebegümecigillerden bazı bitkilere yumurta koyabiliyor. Bu canlılar tarım zararlısı değil” dedi.

“Vatandaş bilimi’ denilen ve sadece gözlemciler yoluyla oluşturulan bir bilimsel çalışma yöntemiyle kelebeklerin göç rotalarını belirlemeye çalıştık. Çalışma kapsamında Türkiye’nin her ilinden kayıtlar aldık” diyen Karaçetin, kayıtlarda kelebeğin uçuş yönünü ve sayısını istediklerini ve hızlıca bu kayıtları haritalandırdıklarını söyledi.

“Batıya yöneldiklerini belirledik”

Karaçetin, diken kelebeğinin göç yaşantısıyla ilgili araştırmaların devam ettiğine vurgulayarak, şöyle konuştu:

“Şu ana kadar Türkiye’de bu kelebeğin nasıl göç ettiğini bilmiyorduk. Bu sayede kelebeğin aslında daha çok batıya yöneldiğini belirledik. Böylece bu kelebeğin hareketini ilk defa ortaya çıkardık. Kelebeğin göçü diğer canlıların göçünden biraz daha farklı. Kelebeğin göçü nesiller halinde sürüyor. Kozadan çıktıktan sonra göçlerine devam ediyorlar. Bu sırada çiftleşip yumurta bırakıyorlar. Bunların yavruları göçe kaldıkları yerden devam ediyor. Yani nesiller halinde devam eden bir göç. Tek bir nesil halinde bu göç devam etmiyor. Şu ana kadar yapılan araştırmalarda bir göç rotasının dört nesilde tamamlandığı belirtiliyor. Bununla ilgili araştırmalar da devam ediyor.”