UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Göbeklitepe, “tarihin sıfır noktası” olarak nitelendiriliyor.

Şanlıurfa’da bulunan Göbeklitepe’de yürüttüğü kazı çalışmalarıyla insanlık tarihini yeniden şekillendiren Prof. Dr. Klaus Schmidt, vefatının 5’inci yılında düzenlenen bisiklet turu ile anıldı.

“Klaus Schmidt’in izinde Göbeklitepe’ye pedallıyoruz” etkinliği kapsamında, Schmidt’in yaşadığı evin önünde toplanan bisiklet tutkunları, Göbeklitepe’ye kadar pedal çevirdi. Tamamlanan bisiklet turu sonrası katılımcılar tarihi ören yerini gezdi.

İl Kültür ve Turizm Müdürü Aydın Aslan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 2019’un “Göbeklitepe Yılı” ilan edildiğini hatırlattı.

“Şanlıurfalılar olarak Klaus Schmidt’e olan vefa borcumuzu göstermek adına böyle bir etkinlik düzenledik. Çünkü Klaus Schmidt, Göbeklitepe’nin bugünkü hale gelmesindeki en önemli bilim insanıdır. Klaus Schmidt’in sabah evden çıkıp kazı alanına gidişini canlandırmak istedik.”

Prof. Dr. Klaus Schmidt kimdir?

Göbeklitepe, ilk kez, 1963 yılında İstanbul ve Chicago üniversitelerinin ortaklaşa yaptığı yüzey araştırmasıyla gündeme geldi. 1986 yılında tarlasını süren bir çiftçinin bulduğu heykelle Göbeklitepe’de somut bulgulara ulaşıldı.

Söz konusu taşın değerli olduğunu düşünen çiftçi, duyarlılık göstererek bu heykeli Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi yetkililerine teslim etti. İlk olarak ne olduğu pek anlaşılamayan heykel, müzede koruma altına alındı. 1994’te bölgeyi ziyaret eden Prof. Dr. Klaus Schmidt, Göbeklitepe’deki üst kısımları görünen taşların Neolitik döneme ait olduğunu fark etti.

Bunun üzerine 1995-2006 yıllarında Şanlıurfa Müze Müdürlüğünün başkanlığında, Alman Arkeoloji Enstitüsünden Prof. Dr. Harald Hauptmann, daha sonra Schmidt ve ekibinin katılımıyla kesintisiz kazı çalışmaları başladı.

Kazı başkanlığı görevi Schmidt’e verildi

Göbeklitepe’de sürdürülen kazı çalışmalarının başkanlık görevi 2007 yılında Prof. Dr. Schmidt’e verildi. Schmidt başkanlığında Göbeklitepe’de gerçekleşen kazılarda insanlık tarihi için önemli ipuçları ortaya konuldu.

Kazılardaki buluntulara göre, insanoğlunun avcı-toplayıcı bir yaşam tarzından yerleşik hayata geçtiği, bu dönemde insanların mütevazı ve basit bir yaşam tarzıyla yetinmemiş oldukları aksine görkemli bir evre yaşadıkları şeklinde yorumlandı.

Kazılarda, neolitik döneme ait insan heykeli, kireç taşından şekillendirilmiş yaban domuzu, tilki ve kuş kabartmalarıyla çakmak taşından yapılmış çok sayıda ok ucu bulundu.

2014’te kalp krizi sonucu hayatını kaybetti

Çalışmalarda, neolitik döneme ait, boyları 3-6 metre, ağırlıkları da 40-60 ton olan, yabani hayvan figürlü “T” biçimli dikili taşlar gün yüzüne çıkarıldı.

Bölgede 8-30 metre çapında dairesel ve dikdörtgen şekilli, dünyanın en eski tapınak kalıntıları ve yaklaşık 12 bin yıl öncesine ait olduğu belirtilen 65 santimetre uzunluğunda insan heykeli gibi, çeşitli tarihi eserler bulundu.

Elde edilen buluntularda bölgenin “tarihin sıfır noktası” olarak nitelendirilmesi, dünyanın gözünün bölgeye çevrilmesine neden oldu.

Ünü kısa sürede sınırları aşan ören yeri 2011 yılında UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi geçici listesine alındı. Kazı Başkanı Schmidt, Göbeklitepe’nin kalıcı miras listesine geçmesi noktasında ilgili kurumlarla uyumlu bir şekilde çalışmalara destek verdi.

Prof. Dr. Schmidt, tatil için gittiği Almanya’da 20 Temmuz 2014 tarihinde geçirdiği kalp krizi sonucu 61 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi 25 Temmuz 2019’da Almanya’nın Diebach kentinde düzenlenen törenle toprağa verildi. Profesörün ölümü, Göbeklitepe çalışmalarını yürüttüğü Şanlıurfa’da da üzüntüyle karşılandı.  

Kaynak: AA