Kızılırmak Deltası, 56 bin dekar alanı kapsıyor. Aynı zamanda UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alıyor. Bölgede 2008 yılından beri iyileştirme çalışmaları yapılıyor. 

Samsun-Sinop Veteriner Hekimler Odası Başkanı ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Veteriner Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Habip Muruz, Türkiye’de sayısal anlamda manda varlığına bakıldığında 2008 yılının dönüm noktası olduğunu söyledi.

Ülkemizde manda varlığının 140 binlere ulaştığına dikkat çekerek, şunları anlattı:

”Türkiye’de manda varlığında ciddi artış var. Bu artışta sürdürülen çalışmalar ve desteklerin önemli etkisi var. Samsun’da manda sayısı 25 bine ulaştı. Samsun’daki manda varlığının yüzde 60’ı Kızılırmak Deltası’nda bulunuyor. 2008 yılından önce 8 bin olan manda sayısı deltada bugün 13 bine çıkmış durumda.”

Geleneksel üretim sürdürülüyor

Kızılırmak Deltası’nda yapılan iyileştirmelere rağmen geleneksel üretimin sürdürüldüğünü, bunun yerine endüstriyel üretime geçilmesi gerektiğini vurgulayan Muruz, şöyle konuştu:

“Bir manda ortalama 2 ile 4 kilo arasında süt veriyor. Bu rakamın günlük 8 ile 10 kilogram olması gerekiyor. Endüstriyel anlamda ürün pazara sunulacak şekilde değil. Islah çalışması ile tek kolumuzu kullanıyoruz. Beslenme durumunu ihmal ediyoruz. ‘Manda köy koşullarında yapılır modern işletmelerde yapılmaz’ algısı var. Bu yanlış bir düşünce.” 

“Manda yetiştiriciliğinde 11 yılda ciddi gelişme sağlandı”

Kızılırmak Deltası’nda yapılan manda yetiştiriciliği ıslah programı ile ilgili yürütülen sürecin uyumlu gitmediğini de belirten Habip Muruz, yetiştiricilikte modern üretim ve beslenme tekniklerinin kullanılması gerektiğini vurguladı.

Manda yetiştiriciliğine 18. yüzyılda başlayan ve ürünleriyle dünyanın önemli üretim üssü haline gelen İtalya’da uygulanan modelin örnek alınması gerektiğini anlatan Muruz, şunları söyledi:

”Kızılırmak Deltası’nda manda varlığı yürütülen çalışmalarla artıyor. Ancak söz konusu mera alanlarında yem varlığı da her geçen gün azalıyor. Burada genel olarak ekstansif besi yani mera ve otlaklarda besi şekli uygulanıyor. Ancak mevcut haliyle hayvan beslenmesi için yetersiz kalıyor.”

Deltada manda varlığı artmasına karşın verimliliğin yükselmediğinden de bahseden Muruz, “Manda yetiştiriciliğinde 11 yılda ciddi gelişme sağlandı. Bu kapsamda üretimde süreklilik olması gerekiyor. Bunun için ıslah çalışmaları çevre koşuları hayvanların beslenmesi birlikte yürütülmeli. Yetiştiriciler bunu modern endüstriyel üretime dönüştürmeli” dedi.