Bilimsel adı “tulipa sprengeri baker” olan “yitik lale” ilk kez 1892’de Alman bir bahçıvan tarafından Amasya’nın Merzifon ilçesinde keşfedildi. Bilim dünyasına tanıtıldıktan sonra son kez 1896’da doğada görülen yitik lalenin nesli tükendi.

Birçok yerli ve yabancı araştırmacı yitik laleyi bulmak için çalışma yaptı. Ancak 123 yıllık süreçte bütün çabalar sonuçsuz kalınca Türkiye’ye özgü bu endemik türün doğadaki varlığının sona erdiği rapor edildi. Yitik lale Türkiye’de yok olsa da Avrupa’da az sayıda bahçede varlığını sürdürdüğü öğrenildi.

“Yitik Lale Gurbetten Sılaya Dönüyor”

İstanbul Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, lalenin Türkiye’ye geri getirilmesi için 2016’da, “Yitik Lale Gurbetten Sılaya Dönüyor” adlı bir proje başlattı, soğan ve tohumları İngiltere’den ana vatanı Amasya’ya getirildi. Amasya’ya gönderilen yitik lale soğanları geçtiğimiz sene TEMA’nın Amasya’nın Merzifon’daki 35 dönümlük 5 bin çeşitten fazla ağacın bulunduğu bahçesine ekildi.

TEMA Merzifon Temsilcisi Kadir Acar konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Giresun Üniversitesinden hocalar geldiler ve bu sahada öğrencilerle hem çevreyi tanıdılar, resimlerini çizdiler ve sonuçta bize bir tane de broşür bırakarak gittiler. Broşürü inceledik, broşürde bu yörede yetişen bir lale olduğu özellikle vurgulanıyordu, Merzifon lalesi ve Amasya lalesi. Biz Amasya lalesinin Amasya’da bulunduğunu biliyorduk. Fakat Merzifon’da yetişen ve Merzifon endemik olan Merzifon lalesi yıllardır bulunamamıştı, biz de araştırmaya başladık. Dağlara çıktık, ovalara baktık, bahçeleri gezdik.Fakat o 2016’dan beri biz de bulamadık. Bir gün Giresun’daki Üniversite hocaları dediler ki bu lalenin iki tane veya birkaç tane soğanı Nezahat Gökyiğit botanik bahçesinde varmış. Biz bu kopyayı aldıktan sonra bu soğanların peşine düştük ve Nihat Gökyiğit hocamızdan iki tane soğan vermesi için söz aldık ve defalarca giderek, iki soğanı onlardan kopardık. Soğanları onların tarif ettiği şekilde, onların tariflerine uygun olarak sahamıza diktik ve her gün onların tarif ettiği şekilde bakımlarını yaptık. Bu sene açmalarını bekliyorduk ve sonuçta 123 sene sonra Merzifon’da o lalenin çiçek açtığına şahit olduk. Bizde sevindik, mutlaka çiçeğimiz, lalemizde mutlaka çok mutlu olmuştur diye düşündük. Lalemiz bu sene çiçek açtı, Merzifon’a merhaba dedi ve bundan sonra da İngiltere’den geleceğini bildiğimiz tohumlarla bu yörede yaygınlaştıracağız” dedi.

Acar, Merzifon’daki TEMA’nın bahçesine diktikleri yitik laleye gözü gibi bakıyor, günlük ilgileniyor.

Daha önce Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı ve Amasya Üniversitesi “yitik lalenin” bulunmasına yönelik çalışmalar yapmıştı.